Kızamıkçık, Rubella virüsünün neden olduğu, genellikle hafif seyirli bir viral enfeksiyondur. Ancak gebelikte görüldüğünde ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Özellikle ilk 12 haftalık dönemde enfeksiyon, bebekte doğuştan anormalliklere neden olabilen Konjenital Rubella Sendromu (CRS) ile ilişkilidir.
Kızamıkçık Belirtileri
Kızamıkçık belirtileri genellikle hafif seyirli olup 14-23 günlük bir kuluçka süresinden sonra ortaya çıkar:
- Cilt Döküntüleri:
- Yüzde ve boyunda başlar, daha sonra vücudun üst kısımlarına yayılır.
- Genellikle kırmızı, kaşıntılı ve hafif kabarık döküntülerdir.
- Döküntüler birkaç gün içinde ortaya çıkar ve birkaç gün içinde kaybolur.
- Hafif Ateş:
- Genellikle 37-38°C arasında seyreder.
- Lenf Bezlerinde Şişlik:
- Özellikle ense ve kulak arkasında belirgin olabilir.
- Grip Benzeri Semptomlar:
- Öksürük, boğaz ağrısı, halsizlik ve genel yorgunluk.
- Eklemlerde Ağrı ve Şişlik:
- Özellikle erişkinlerde, el ve ayak bileklerinde görülebilir.
Gebelikte Kızamıkçık ve CRS Riski
- Gebeliğin ilk 12 haftasında enfeksiyon geçirildiğinde CRS riski yüksektir.
- CRS'nin neden olduğu doğuştan anormallikler:
- Kalp kusurları.
- Göz problemleri (katarakt, glokom).
- Sağırlık.
- Zeka geriliği ve gelişimsel gecikmeler.
- Karaciğer ve dalak büyümesi.
Tanı ve Testler
IgM ve IgG Testleri:
- Akut enfeksiyonu belirlemek için kullanılır.
- IgM pozitifliği, enfeksiyonun yeni olduğunu gösterir.
- IgG antikorları enfeksiyon sonrası bağışıklık gelişimini gösterir.
Avidite Testi:
- Düşük avidite, enfeksiyonun yakın zamanda olduğunu; yüksek avidite ise uzun süre önce enfeksiyon geçirildiğini gösterir.
Bulaşma Yolları
- Solunum yoluyla bulaşır (öksürme, hapşırma veya yakın temas).
- Enfekte kişiler, döküntüler ortaya çıkmadan 4-7 gün önce bulaştırıcıdır.
Kızamıkçık Aşısı
| Yaş Grubu | Aşı Dozu | Açıklama |
|---|---|---|
| 12-15 ay | 1. Doz (MMR aşısı) | Kızamık, Kabakulak ve Kızamıkçığa karşı bağışıklık sağlar. |
| 4-6 yaş | 2. Doz (MMR aşısı) | Bağışıklığı pekiştirir ve ömür boyu koruma sağlar. |
| Gebelik öncesi | Tek doz (MMR aşısı) | Gebelik planlayan kadınların bağışıklık durumuna göre yapılır. 1 ay hamile kalınmamalıdır. |
| Bağışıklık durumu bilinmeyen erişkinler | Tek doz (MMR aşısı) | Daha önce bağışıklık kazanmamış veya aşılanmamış erişkinlerde bağışıklık sağlamak için yapılır. |
Notlar:
- Aşılar, genellikle çocukluk döneminde uygulanır ve tüm bağışıklama programlarında yer alır.
- Gebelikte MMR aşısı yapılamaz. Bu nedenle, aşı öyküsü belirsiz olan kişilerde gebelik öncesinde bağışıklık kontrol edilmelidir.
- Ne Zaman Yapılmalı?
- Çocuklar için önerilen aşı takviminde, genellikle 12-15 ay arasında yapılır.
- Aşının ikinci dozu 4-6 yaş arasında uygulanır.
- Gebelik Öncesi Aşılama:
- Hamilelik öncesi bağışıklığın kontrol edilmesi ve gerekiyorsa aşı yapılması önerilir.
- Aşı yapıldıktan sonra, kadının en az 1 ay boyunca hamile kalmaması gerekir.
Tedavi
Kızamıkçık için spesifik bir antiviral tedavi bulunmamaktadır. Tedavi, semptomların hafifletilmesine yöneliktir:
- Dinlenme.
- Bol sıvı tüketimi.
- Ateş düşürücüler ve ağrı kesiciler.
Epidemiyoloji ve Önemi
Rubella virüsü, birçok ülkede aşılama programları sayesinde büyük ölçüde kontrol altına alınmıştır. Ancak, gelişmekte olan ülkelerde ve bağışıklık kazanmamış bireylerde hala ciddi bir sorun olmaya devam etmektedir.
Önemli Not:
Kızamıkçık gebelikte enfeksiyona yol açtığında, gelişmiş ülkelerde bile sonuçları ciddi olabilir. Bu nedenle bağışıklık durumu ve aşı geçmişinin kontrolü kritik önemdedir.
Konjenital Rubella Sendromu (CRS)
Konjenital Rubella Sendromu (CRS), hamilelik sırasında Rubella virüsünün fetüse bulaşması sonucu oluşan ciddi doğuştan anormalliklerle karakterize bir durumdur. CRS, özellikle gebeliğin ilk 12 haftasında virüse maruz kalan bebeklerde daha yaygın görülür ve ölümcül ya da kalıcı sağlık sorunlarına neden olabilir.
CRS'nin Sebebi ve Oluşumu
- Rubella virüsü, anneden plasenta yoluyla fetüse geçerek organ gelişimini etkiler.
- Virüs, özellikle gebeliğin ilk üç ayında fetüsün dokularını enfekte ederek kalıcı hasarlara yol açar.
- CRS'nin şiddeti, enfeksiyonun gebeliğin hangi aşamasında gerçekleştiğine bağlıdır:
- İlk 12 hafta: %85 oranında ciddi anomali riski.
- 13-16 hafta: Risk azalır ancak sağırlık ve göz sorunları hala yaygındır.
- haftadan sonra: Risk minimaldir.
CRS'nin Belirtileri ve Anormallikler
CRS'li bebeklerde görülen anormallikler çok çeşitli olabilir ve birkaç sistem üzerinde etkili olabilir:
1. Kardiyak Anormallikler
- Patent ductus arteriosus (PDA).
- Pulmoner arter stenozu.
- Kalp septal defektleri.
2. Göz Anormallikleri
- Katarakt.
- Glokom.
- Retinopati.
- Mikrotalmi (küçük gözler).
3. İşitme Kaybı
- Sensorinöral sağırlık, CRS'nin en sık ve en kalıcı komplikasyonlarından biridir.
4. Nörolojik Problemler
- Mikrosefali (küçük kafa yapısı).
- Zeka geriliği.
- Gelişimsel gecikmeler.
5. Diğer Komplikasyonlar
- Karaciğer ve dalak büyümesi.
- Neonatal trombositopeni (düşük trombosit sayısı).
- İntrauterin büyüme geriliği (düşük doğum ağırlığı).
Tanı Yöntemleri
- Doğum Öncesi Tanı:
- Gebelikte annede aktif enfeksiyon şüphesi varsa, fetüsün enfekte olup olmadığını belirlemek için amniyosentez ile Rubella virüsü tespiti yapılabilir.
- Doğum Sonrası Tanı:
- Doğumda bebekte IgM antikorlarının pozitifliği, konjenital enfeksiyonu doğrular.
- Viral kültür ve PCR testleri de kullanılabilir.
CRS’nin Önlenmesi
CRS’nin önlenmesinde aşılama en etkili yöntemdir.
Gebelik Öncesi Aşılama:
- Kadınların gebelikten önce Rubella bağışıklık durumlarını kontrol ettirmesi önemlidir.
- Aşısız bireylere MMR (Kızamık, Kabakulak, Kızamıkçık) aşısı yapılmalıdır.
Toplumsal Aşılamanın Önemi:
- Toplumun %92-95’inin Rubella aşısıyla bağışıklık kazanması, CRS’yi önlemede kritik bir rol oynar.
CRS’nin Epidemiyolojisi
- Rubella aşılarının yaygın uygulanmadığı bölgelerde CRS vakaları daha sık görülür.
- 1980’lerde dünya genelinde CRS’ye bağlı ölüm ve anomali oranları çok yüksekti. Ancak aşılama programları sayesinde bu oranlar belirgin şekilde azalmıştır.
CRS’nin Yönetimi
- CRS'nin tedavisi, semptomların yönetimine yöneliktir:
- Kardiyak ve oftalmolojik cerrahiler gerekebilir.
- İşitme cihazları veya implantlar kullanılabilir.
- Gelişimsel destek programları ile bilişsel ve motor beceriler iyileştirilmeye çalışılır.
CRS’nin uzun vadeli etkileri çok ciddi olduğundan, hastalığın önlenmesi için bağışıklık durumunun kontrol edilmesi ve toplum düzeyinde etkili aşılama programlarının uygulanması büyük önem taşır.
Yorumlar
Yorum Gönder
Yorumlarınız bizim için değerlidir! Soru ve görüşlerinizi paylaşmaktan çekinmeyin